Artykuł na podstawie badania przeprowadzonego przez Kantar Polska w 2023r. dla firmy Autodesk.
Gdy pojawia się pytanie jak wygląda BIM w Polsce ciężko jest udzielić jakiejś sensownej odpowiedzi, która nie opiera się tylko na naszych intuicjach. Dobrą informacją jest więc pojawienie się raportu opracowanego w 2023 roku, który podchodzi do tego pytania analitycznie w formie ankiety. Ostatnio podobny raport był tworzony w 2015 i 2019 roku więc mamy tez materiał do analizy porównawczej i obserwacji procesu wdrożenia BIM w Polsce.
Raport jest dostępny pod adresem: https://www.autodesk.pl/campaigns/raportbim
Wybrane wnioski podsumowujące raport i moje przemyślenia…
Wnioski płynące z raportu to m.in:
“W 2023 roku kontakt z (BIM) miało blisko 60% specjalistów z branży arch-bud, co stanowi wzrost aż o 21 punktów procentowych w porównaniu z 2019”
Czyli w 2019 było to dokładnie 38% teraz jest 58%. Pytanie czym definiujemy “kontakt z BIM”, myślę że jest to pytanie zbyt mgliste i może oznaczać sytuacje “słyszałem jak ktoś robił coś w BIM-ie”. Uważam że ciekawszym pytaniem dodatkowym byłoby np. “Czy samemu w części lub od A do Z zrealizowałeś projekt w metodyce BIM” i takich wyników mi brakuje, choć w dalszych badaniach grupy którym zadawano pytanie to “firmy, w których respondenci znają metodykę BIM” więc możemy założyć że są osobami posiadającymi kompetencje do udzielenie odpowiedzi ankietowych.
“W metodyce BIM najlepiej orientują się architekci (71%), następnie inwestorzy (56%) i, stosunkowo najrzadziej, wykonawcy (45%)”
Nie do końca rozumiem tego wniosku w kontekście szczegółowych wartości wyników raportu, ale może coś przeoczyłem. Lepiej chyba obrazuje ten wniosek wykres poniżej. Dobry wynik Architektów nie dziwi, którzy od dawna mieli styczność z oprogramowaniem do modelowania 3D choćby w kontekście tworzonych wizualizacji, więc można powiedzieć że przejście do BIM nie jest dla nich aż takim szokiem. Ponadto oferta narzędzi dla Architektów wydaje się być najlepiej dopracowana i wdrożenie następowało w pierwszej kolejności. Okazuje się jednak że na przestrzeni lat pojawiły się spadki, szczegóły niżej.
Spójrzmy na poniższy wykres odpowiadający na pytanie:
Jak Pan(i) ocenia (na skali od 1 do 5, gdzie 1 to brak wiedzy, a 5 – wysoki
poziom wiedzy) poziom wiedzy na temat metodyki BIM wśród wymienionych
niżej grup uczestników procesu projektowo – budowlanego?
Na podstawie wykresu można zauważyć spadek dla architektów i konstruktorów/instalatorów w percepcji “umiejętności w BIM”. Wydaje mi się to akurat dobrym trendem w którym część osób wychodzi z bańki BIM i potrafi krytycznie ocenić rzeczywiste umiejętności branży. Ciekawy wydaje się też być spadek wśród Inwestorów publicznych pomiędzy 2019 a 2023. Pozostałe grupy wydają się być na fali wzrostu, czekam na korektę :). Pamiętajmy że jest to sytuacja w której jak rozumiem jedna firma przydziela punkty każdemu podmiotowi, choć wyniki wydają się być zgodne z intuicją.
“W zależności od branży, badani kładli akcent na inne rodzaje korzyści (…) Architekci istotnie częściej dostrzegali korzystny wpływ BIM na jakość tworzonych projektów (75%), częściej zwracali też uwagę na lepsze zrozumienie projektu przez wszystkie zaangażowane strony (63%). Wykonawcy z kolei częściej zwracali uwagę na mniejszą liczbę błędów na etapie realizacji inwestycji (73%). Natomiast inwestorzy częściej niż specjaliści z pozostałych branż jako korzyść wskazywali szybsze ukończenie projektu (47%).”
Cieszy, że Architekci (w domyśle chyba ogólnie projektanci) dostrzegają jakość projektów BIM, to dobrze wróży dalszej implementacji. Na etapie wdrożenia w nowe oprogramowanie BIM często pokutuje przekonanie że w CAD zrobiłbym do lepiej i szybciej. Mam więc nadzieję, że przebrnęliśmy już przez okres trudów implementacji nowego oprogramowania i projektanci mając opracowane własne standardy mogą już zbierać owoce na etapie tworzenia projektów.
“Inwestorzy częściej niż specjaliści z innych branż dostrzegają wyraźne oszczędności dzięki wykorzystaniu BIM (zmniejszające koszty o co najmniej 30%)”
Jest do dla mnie zastanawiający wniosek i dosyć “mocny” jeśli chodzi o wydźwięk. Czy rzeczywiście Inwestorzy dysponują już taką analizą porównawczą w której widzą że projekt A wykonany w CAD był droższy nić projekt B wykonany w BIM, czy też sposób zadania pytania:
“Czy zaobserwował(a) Pan(i) oszczędności dzięki wykorzystaniu BIM
na poszczególnych etapach inwestycji budowlanej?”
….zasugerował odpowiedź lub ktoś odpowiednio wcześniej “zareklamował” BIM inwestorowi jako cudowne rozwiązanie. Oczywiście uważam, że sprzedając usługi musimy używać argumentów dopasowanych do odbiorcy więc sugerowanie zastosowania BIM-u inwestorowi jest sensowny i wierzę że całościowo inwestycja w BIM prowadzi do oszczędności i jest to argument prawdziwy. Dziwi jedynie, że inwestorzy są w stanie podać tak dokładne wartości oszczędzanych % i że jest to aż 30%.
Dużym błędem inwestorów jest też przekonanie że koszty projektowania branżowego w BIM są obniżone, a jest przecież wręcz przeciwnie bo zazwyczaj rosną! Może to doprowadzić do sytuacji w której projektanci BIM nie będą mieć poczucia że ich wysiłek i koszty są rozumiane, a to przecież projektanci są podstawą całego procesu BIM. W konsekwencji może to zniechęcać do implementacji BIMu. Cytat z raportu:
Prawie 50% inwestorów uważa, że BIM obniża koszty realizacji budowy o przynajmniej 30%, a blisko 40% że obniża o przynajmniej 30% koszty projektowania branżowego.
Jeszcze bardziej dziwią wyniki gdy widzimy rozbicie na poszczególne etapy powstawania budynku / inwestycji. Dziwią nie na poziomie kto zyskuje najbardziej (wykonawca) a u kogo koszty rosną (projektant), ale co do wartości oszczędności podanych w przedziałach takich jak np. 45-60%, w którym to znalazło się wcale nie tak mało odpowiedzi.
Ciężko mi jest sobie wyobrazić takie niesamowite wyniki…20% uważałbym za sukces. Jak w zasadzie ocenić oszczędności w kontekście innych czynników wpływających na koszt inwestycji (ceny energii, koszty pracy, koszty materiałów itp. )?
Sposób przeprowadzenia tej konkretnej ankiety budzi też moje inne wątpliwości. Grupa wynosiła 117 osób i one odpowiadały czy zaobserwowały oszczędności na wszystkich etapach inwestycji? Jak miałyby to ocenić skoro najczęściej uczestniczą tylko w wybranym fragmencie procesu.
PS. Nie rozumiem też że etap “Ofertowanie na usługi projektowe” wg. ankietujących zwiększa koszty tego etapu. Dlaczego? Prosiłbym o zostawienie komentarza pod artykułem, może czegoś nie rozumiem (bez ironii).
Bariery wdrażania BIM w Polsce
Ta sekcja raportu wydała mi się najciekawsza. Najczęściej podawane problemy związane z wdrożeniem BIM w Polsce wg. raportu to m.in:
- niski poziom wiedzy o BIM
- niska świadomość korzyści BIM wśród inwestorów.
- niechęć do zmiany
- brak zamówień na projekty BIM
- mała liczba specjalistów w BIM
- obawa przed zmianą (ryzyko wdrożenia).
- niskie ceny projektów
To nie wszystkie bariery wymienione w ankiecie ale niemal wszystkie otrzymały w przeważającym stopniu surowe oceny 4 lub 5 w skali od 1 do 5 gdzie 5 oznacza duży problem.
Trochę rozbawiło mnie że na drugim miejscu znalazł się problem pod tytułem “niska świadomość korzyści BIM wśród inwestorów”, co trochę idzie w kontrze z wcześniejszym wynikom w których rzekomo BIM obniża koszty, przypominam cytat: “Prawie 50% inwestorów uważa, że BIM obniża koszty realizacji budowy o przynajmniej 30%, a blisko 40% że obniża o przynajmniej 30% koszty projektowania branżowego.”
Skoro BIM tak bardzo obniża koszty to chyba żaden inwestor nie odważyłby się NIE robić inwestycji w BIM.
Na kolejnej stronie znajdziemy taki wykres w którym 86% inwestorów wskazało że problemem jest mała liczba specjalistów posiadających umiejętność projektowania / wykonawstwa w BIM.
Ciekawy jest też wykres w którym w porównaniu z 2015 i 2019 znacznie urosła obawa związana z ryzykiem zmiany. Rynek odczuwa chyba niepokój związany z ewentualnym spowolnieniem gospodarczym i nie chce podejmować inwestycji w niepewnych czasach.
Wykres ten potwierdza dalsza część raportu w której zapytano o “Czynniki, które będą miały największy wpływ na rozwój polskiej branży architektoniczno-budowlanej w przyszłości, do 2030 roku“. W top 3 znalazły się:
- Inflacja i czynniki ekonom.
- Sytuacja geopolityczna
- Dostępność finansowania z EU
Korzystanie z platform do zarządzania danymi
Ostatnia część raportu dotyczyła korzystania z rozwiązań chmurowych do wymiany danych zdalnych typu BIM 360. Okazuje się że około 72% firm nie korzysta z tych rozwiązań a dokładniej jest to aż 88% w małych firmach 1-9 osób i odpowiednio wartość % maleje większych firmach.
Postawione zostały również pytania w których wymieniono:
- Postrzegane korzyści korzystania z platformy do zarządzania danymi
- Kto powinien być właścicielem platformy do zarządzania danymi? (inwestor / projektant / …. / itd.)
Osoby zainteresowane tą sekcją odsyłam oczywiście do pełnej wersji raportu. Szczególnie druga kwestia przechowywania / “posiadania” danych to dosyć ciekawy temat i wydaje się że potrzebne jest tu jakieś umocowanie w prawie budowlanym, które powinno uregulować tę kwestię.
Podsumowanie
Pomimo moich krytycznych uwag i wątpliwości co do niektórych wyników raportu, uważam że jest to materiał ciekawy i czytając między wierszami można zauważyć zachodzące procesy i dojrzewanie polskiego rynku do BIM.
Mam nadzieję że bariery i narastające obawy nie wpłynął zniechęcająco na branże jako całość. Wydaje się, że dotarliśmy do etapu w którym ingerencja na poziomie legislacyjnym / rządowym mogłaby popchnąć i utrzymać nas na dobrym kursie transformacji cyfrowej w budownictwie. W przeciwnym wypadku bańka BIM może po prostu pęknąć a konserwatywne podejście do całego procesu znowu zdominuje rynek.
